Пры інфармацыйнай падтрымцы
history-belarus.by
Менск. Касцёл Святога Тамаша Аквінскага дамініканскага кляштару. Графiчная рэканструкцыя на перыяд пачатку XIX стагоддзя.
Касцёл (паводле даследваньняў Т.В.Габрусь) стаў першай мураванай святыняй дамініканцаў на тэрыторыi сучаснай Беларусі. Манахі сюды прыбылі ў 1600 з Вільні, дзе мясціліся пры касцёле Св. Духа. Яны прынеслі з сабой новы стыль — барока, — які толькі што нарадзіўся.
Першая фундацыя кляштара дамініканцаў у Мінску звязана з імем жонкі ваяводы вяндэнскага (Латвія) Крыштофа Слушкі — Зоф'і, што была з роду менскіх стараст і ваявод Завішаў. Гісторыя будаўніцтва касцёла насычана шматлікімі датамі і дадзенымі, якія з цяжкасцю складаюцца ў паслядоўную схему.
Яна пачынаецца з 1605 , калі менская шляхта ў гонар перамогі над маскоўскім войскам сабрала ахвяраваньні, якія атрымалі назву "капытковы збор" і пайшлі на адбудову рэзідэнцыі дамініканцаў. Вядома, што пазней у інтэр'еры касцёла знаходзілася восем гербавых картушаў ініцыятараў збору.
Але ў 1615 гэтыя будынкі, верагодна, драўляныя, знішчыў пажар. Да названага часу належыць фундацыя, ажыцьцяўлёная стольнікам Вялікага Княства Літоўскага і старастам рэчыцкім Пятром Тышкевічам. Апошні фундуш датуецца 1640, з чаго вынікае, што яно завершана ў асноўным у 1-й палове ХVІI ст.
Узвядзеньне кляштарных муроў скончылася толькі ў 1703. Апошняя перабудова касцёла адбылася напрыканцы XVIII ст. Існуе кантракт 1781 г. паміж пробашчам кляштара, мінскім бурмістрам і старшынёй цэха муляраў Андрэем Макарэвічам на выкананьне будаўнічых работ.
Інтэр'ер святыні вызначаўся пышнасцю і багаццем дэкаратыўнага аздаблення, быў размаляваны фрэскамі, уключаў 13 стукавых і драўляных разьбяных алатароў, цудоўны арган, які мясціўся на музычных хорах над уваходам.
Менскі кляштар дамініканцаў быў зачынены пасля Паўстаньня 1830, як амаль усе дамініканскія кляштары. У 1845 ён быў перададзены каталіцкай семінарыі, але пасля Паўстаньня 1863 выкарыстоўваўся пад вайсковыя казармы.
Цягам XIX ст. былы касцёл страціў свае бакавыя вежы, а ў пач. XX ст. выкарыстоўваўся мінскім пажарным дэпо. Каля 1907 года верх франтона касцёла разабралі, а на яго месцы з'явілася пажарная вышка.
У 1926 г. комплекс касцёла і кляштара дамініканцаў узялі пад ахову дзяржавы.
Пасьля Другой Сусветнай вайны СССР нават атрымал ад Германіі кантрыбуцыю на аднаўленне будынкаў, і ў канцы 1940-х выканалі першасную кансервацыю касцёла.
Аднак у 1950 кіраўніцтва БССР канчаткова зацвердзіла новы генеральны план Цэнтральнай плошчы, паводле якога пасярод яе ўзводзіўся манумент Сталіну, а на месцы колішняга кляштара разбіваўся сквер.
У 1950 годе выбітны помнік архітэктуры быў узарваны, а яго камені выкарысталі для падмуркаў новых будынкаў Менска.
У 1985 на Кастрычніцкай плошчы пачалі будаваць Палац Рэспублікі, а ў 1986 годзе археолагі адкапалі падмуркі былога дамініканскага касцёла, якiя месцамі дасягалі 3-метровай таўшчыні. На фасадах былi выяўлены байніцы ніжняга бою, прыстасаваныя для страляніны з мушкетаў. Падмуркi касцёла былi закансерваваны да лепшых часоу, а падмуркi кляштара, нажаль, знiклi пад будынкам Палаца.
У 2011 Беларускае добраахвотнае таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры падрыхтавала зварот да ўладаў Мінска з абгрунтаваннем прапановы аднаўленьня помніка.
Графiчныя рэканструкцыi зроблены на падставе захаваўшыхся архiўных дакументаў (абмерныя чарцяжы, планы, схемы, праекцыi ў супастаўленнi з захаваўшымiся старымi фотаздымкамi i iншымi выявамi (малюнкамi Томаша Макоўскага, Юзафа Пешкi, Напалеона Орды i iнш.).
Характэрныя прыклады нашаей архітэктуры можна знайсьці у старых выданьнях — А. Г. Киркор. "Живописная Россия" Том 3, часть 1 и 2, 1882; "Россия. Полное географическое описание" Т. 9 "Верхнее Поднепровье и Белоруссия", 1905; "Беларусы ў фотаздымках" І. Сербаў, 1911.
Дадатковая iнфармацыя — паводле апiсанняў даследчыкаў (гл. падзел Аб праекце).
3D-мадэляваньне i фотамантаж стварае пiнчук Аляксандр Невар, архiтэктар па адукацыi.
Даведацца аб праэкце больш і падрабязьней ...
Пошта:
###########gmail.com